Gündelik durmuşymyzda we sansyz pudaklarda hemişe polatdan ýa-da alýuminden öndürilen önümler gurşap alýar. Şäher keşbimizi emele getirýän beýik binalardan başlap, sürýän awtoulaglarymyza we halaýan içgilerimizi saklaýan bankalara çenli bu iki material möhüm rol oýnaýar. Emma belli bir programma üçin polat we alýuminiý saýlamak meselesine gezek gelende, karar göni bolmaz. Haýsynyň dürli zerurlyklara has laýyk bolup biljekdigini kesgitlemek üçin jikme-jik gözleglere başlalyň.
Polat we alýumin: Giriş
Polat
Polat, esasan, demirden we ugleroddan ybarat garyndy. Uglerodyň düzümi, adatça agramy boýunça 0,2% -den 2,1% aralygynda bolup, onuň häsiýetlerine ep-esli täsir edýär.Polatyň köp görnüşi bar. Uglerod polat, mysal üçin güýji we elýeterliligi bilen tanalýar. Gurluşykda we önümçilikde giňden ulanylýar. Beýleki tarapdan, garyndy polatdan gatylyk, berklik ýa-da poslama garşylyk ýaly aýratynlyklary güýçlendirmek üçin marganes, hrom ýa-da nikel ýaly goşmaça elementler bar. Gurluşykda ulanylýan ygtybarly I - şöhleler ýa-da aşhanaňyzdaky çydamly poslamaýan polat gap-gaçlar hakda pikir ediň - bularyň hemmesi poladyň köp taraply önümidir.
Alýumin
Alýumin, ýer gabygynda köp bolan ýeňil metaldyr. Adatça boksit magdanynda bolýar we çykarmak üçin ep-esli energiýa talap edilýär.Arassa görnüşindäki alýumin birneme ýumşak, ýöne mis, magniý ýa-da sink ýaly elementler bilen garylan ýagdaýynda has güýçlenýär. Adaty alýumin erginleri 6061-i öz içine alýar, umuman giňden ulanylýar - awtoulag bölekleri we 7075 ýaly güýçli goşundylary, ýokary güýji bilen tanalýan we köplenç howa giňişliginde ulanylýar. Daş töweregiňize göz aýlaň, içgi gaplary, penjire çarçuwalary we hatda ýokary derejeli elektronika ýaly gündelik zatlarda alýuminini görersiňiz.
Fiziki aýratynlyklary görkezmek
Dykyzlygy
Polat bilen alýuminiň arasyndaky iň täsirli tapawutlaryň biri olaryň dykyzlygydyr. Polat adatça bir kub santimetr üçin 7,85 gram töweregi dykyzlyga eýe. Munuň tersine, alýuminiň dykyzlygy kub santimetr üçin takmynan 2,7 gram. Bu möhüm tapawut alýuminiýi has ýeňilleşdirýär. Mysal üçin, awiasiýa pudagynda her kilogram agramyň peselmegi uçaryň ömrüniň dowamynda ýangyjyň ep-esli tygşytlanmagyna sebäp bolup biler. Şonuň üçin alýumin uçar korpuslaryny we ganatlaryny gurmak üçin saýlama materialdyr. Şeýle-de bolsa, agramy alada goýmaýan we önümçilik sebäpli durnuklylyk talap edilýän programmalarda, mysal üçin senagat tehnikasynyň käbir görnüşlerinde ýa-da uly gurluşlaryň binýadynda poladyň has dykyzlygy artykmaçlyk bolup biler.
Güýç
Polat ýokary güýji bilen meşhurdyr. Carbonokary uglerod polat we lehimli polatlar gaty ýokary dartyş güýjüne ýetip biler, bu bolsa agyr ýükleriň aşagyndaky gurluş bitewiligi möhüm bolan programmalar üçin amatly bolar. Mysal üçin, giň suw ýollaryny öz içine alýan asma köprüler, ulag we daşky gurşaw güýçleriniň agramyna garşy durmak üçin polat simlere we şöhlelere bil baglaýar. Alýumin erginleri hem güýçde uly üstünlikler gazandy. Käbir ýokary güýçli alýumin erginleri, howa giňişliginde ulanylýanlar ýaly, käbir polatlaryň berkligine - agramyna garşy bolup biler. Awtoulag pudagynda, alýumin beden gurluşlarynda agramy azaltmak üçin has köp ulanylýar we howpsuzlyk standartlaryny saklaýar, sebäbi garyndy tehnologiýasyndaky ösüşler güýç aýratynlyklaryny ýokarlandyrdy.
Geçirijilik
Elektrik we ýylylyk geçirijiligi barada aýdylanda, alýumin polatdan çykýar. Alýumin ajaýyp elektrik geçirijisidir, şonuň üçin köplenç elektrik geçiriji liniýalarda ulanylýar. Geçirijilik bilen bahanyň arasynda, esasanam mis ýaly has gymmat geçirijiler bilen deňeşdirilende, oňat deňagramlylygy hödürleýär. Malylylyk geçirijiligi taýdan alýuminiň ýylylygy çalt geçirmek ukyby ony elektron enjamlardaky ýylylyk enjamlary üçin meşhur saýlama edýär. Mysal üçin, kompýuteriň CPU-daky sowadyjy gaplar köplenç ýylylygy netijeli ýaýratmak we aşa gyzmagyň öňüni almak üçin alýumin garyndysyndan ýasalýar. Polat elektrik we ýylylygy geçirip bilýän hem bolsa, has pes tizlikde edýär, ýokary geçirijilik zerur bolan programmalar üçin has amatly edýär.
Himiki aýratynlyklary: has ýakyn görnüş
Poslama garşylyk
Polat poslamaga gezek gelende Achillesiň dabany bar. Kislorodyň we çyglylygyň barlygynda polat aňsatlyk bilen okislenýär we pos emele getirýär. Bu wagtyň geçmegi bilen gurluşy gowşadyp biler. Munuň garşysyna göreşmek, boýamak, galvanizasiýa etmek (sink bilen örtmek) ýa-da passiw oksid gatlagyny emele getirýän hromy öz içine alýan poslamaýan polatdan peýdalanmak ýaly dürli gorag çäreleri ulanylýar. Alýumin, beýleki tarapdan, tebigy artykmaçlyga eýe. Howa sezewar bolanda, onuň ýüzünde inçe, dykyz oksid gatlagyny emele getirýär. Bu gatlak hasam okislenmegiň we poslamagyň öňüni alyp, päsgelçilik bolup hyzmat edýär. Bu, alýuminiý duzly howanyň esasanam poslap bilýän kenarýaka sebitleri ýaly açyk amaly programmalar üçin örän amatly edýär. Mysal üçin, alýumin zynjyrlar we açyk mebeller ep-esli zaýalanmazdan elementlere köp ýyllap täsir edip biler.
Himiki reaktiwlik
Alýumin birneme reaktiw metaldyr. Käbir şertlerde, esasanam kislotalar bilen güýçli reaksiýa berip biler. Şeýle-de bolsa, adaty şertlerde onuň üstünde emele gelýän gorag oksidi gatlagy köp reaksiýany saklaýar. Käbir önümçilik proseslerinde alýuminiň reaktiwligini ulanyp bolýar. Mysal üçin, käbir himiki maddalar öndürilende alýumin azaldýan serişde hökmünde ulanylyp bilner. Polat, deňeşdirilende, adaty ýagdaýlarda az reaktiw bolýar. Highöne ýokary temperaturada ýa-da ýokary kislotaly / esasy şertlerde, bitewiligine täsir edip biljek himiki reaksiýalary başdan geçirip biler. Mysal üçin, käbir himiki zawodlarda gaty himiki maddalaryň poslaýjy täsirlerine garşy durmak üçin ýörite polat talap edilýär.
Gaýtadan işlemegiň ýerine ýetirilişini deňeşdirmek
Döretmek we gaýtadan işlemek
Polat emele getirmegiň dürli görnüşlerini hödürleýär. Galplyk, gysyjy güýçleri ulanyp, metal gyzdyrylýar we şekillendirilýär.Bu hereketlendirijilerdäki krank milleri ýaly güýçli we çylşyrymly görnüşli bölekleri öndürmek üçin ajaýyp. Rolling, polat listleri, tabaklary ýa-da dürli profilleri öndürmek üçin rulonlardan geçýän başga bir prosesdir. Awtoulag pudagy polat polotnolardan awtoulag korpus panellerini döretmek üçin sowuk emele getirişiň bir görnüşi bolan möhürlemäni ýygy-ýygydan ulanýar. Alýumin hem ýokary çeýe bolup, aňsatlyk bilen emele gelip bilýär. Ekstruziýa alýumin üçin meşhur bir prosesdir, bu döwürde metal uzyn we birmeňzeş şekilleri döretmäge mejbur edilýär. Alýumin penjire çarçuwalary şeýle öndürilýär. Die-guýma alýumin üçin hem giňden ulanylýar we köp sanly häzirki zaman awtoulaglarynda hereketlendiriji bloklary ýaly çylşyrymly we jikme-jik bölekleri öndürmäge mümkinçilik berýär.
Kebşirleýiş ýerine ýetirijiligi
Polat kebşirlemek çylşyrymly proses bolup biler. Polatyň dürli görnüşleri kebşirleýiş usullaryny we doldurgyç materiallaryny talap edýär. Mysal üçin, uglerod polady ark kebşirlemek ýaly usullar bilen kebşirläp bolýar, ýöne kebşirlenen bogunlary gowşadyp bilýän wodorod siňdirişi ýaly meseleleriň öňüni almak üçin seresaplylyk çäreleri görülmeli. Eriş elementleri sebäpli poslamaýan polat güýçli we poslama garşy kebşini üpjün etmek üçin ýörite elektrodlary talap edip biler. Beýleki tarapdan, alýumin kebşirlemek öz kynçylyklaryny görkezýär. Alýumin ýokary ýylylyk geçirijiligine eýedir, kebşirleýiş döwründe ýylylygy çalt bölýär. Munuň üçin has ýokary ýylylyk girişleri we wolfram inert gazy (TIG) kebşirlemek ýa-da metal inert gazy (MIG) kebşirlemek ýaly ýöriteleşdirilen kebşirleýiş enjamlary gerek. Mundan başga-da, dogry baglanyşygy üpjün etmek üçin kebşirlemezden ozal alýuminiýdäki oksid gatlagyny aýyrmaly.
Çykdajylary göz öňünde tutmak
Çig malyň bahasy
Poladyň bahasy birneme durnukly. Polat öndürmek üçin esasy çig mal bolan demir magdany dünýäniň köp ýerinde köp. Demir magdanyny gazmak we gaýtadan işlemek üçin çykdajylar, polata öwrülmegiň has ýönekeý prosesi bilen birlikde, elýeterliligine goşant goşýar. Şeýle-de bolsa, alýumin has çylşyrymly we energiýa talap edýän önümçilik prosesine eýedir. Boksit magdanyny alýumine arassalamaly, soňra arassa alýumin çykarmak üçin elektroliz ulanylýar. Bu ýokary energiýa talaby, boksit gazyp almak we gaýtadan işlemek çykdajylary bilen birlikde, alýuminiň çig malynyň bahasyny polatdan has ýokary edýär.
Gaýtadan işlemegiň bahasy
Polatyň oňat döredilen we giňden ýaýran önümçilik amallary, köp halatlarda gaýtadan işlemegiň bahasynyň, esasanam uly göwrümli önümçilik üçin has pes bolup biljekdigini aňladýar. Şeýle-de bolsa, çylşyrymly şekiller ýa-da ýokary takyk işlemek zerur bolsa, çykdajy ep-esli artyp biler. Käbir ugurlarda alýumin öndürmek has gymmat bolup biler. Çylşyrymly şekilleri emele getirmek aňsat bolsa-da, ekstruziýa ýaly prosesler üçin ýöriteleşdirilen enjamlaryň zerurlygy we kebşirlemegiň kynçylyklary çykdajylary ýokarlandyryp biler. Mysal üçin, alýumin üçin ekstruziýa çyzygyny gurmak enjamlara we gurallara ep-esli maýa goýumlaryny talap edýär.
Umumy çykdajylara garamak
Umumy çykdajy göz öňünde tutulanda, diňe çig mal we gaýtadan işlemek çykdajylary däl. Soňky önümiň ömri we tehniki hyzmaty hem möhüm rol oýnaýar. Mysal üçin, polat gurluşy poslamagyň öňüni almak üçin yzygiderli boýamak we tehniki hyzmat etmek zerur bolup biler, bu bolsa uzak möhletleýin çykdajy goşýar. Alýumin gurluşy, has gowy poslama garşylygy bilen wagtyň geçmegi bilen has az tehniki çykdajy edip biler. Uly göwrümli senagat binasynyň gurluşygy ýaly käbir programmalarda çig malyň pes bolmagy we poladyň gaýtadan işlenmegi has tygşytly bolup biler. Beýleki ýagdaýlarda, ýokary derejeli sarp ediji elektronikanyň önümçiliginde bolşy ýaly, alýuminiň ýeňil we poslama garşy häsiýetleri has ýokary çykdajylary ödeýän bolsa, alýumin ileri tutulýan zat bolup biler.
Dürli programmalar
Gurluşyk meýdany
Gurluşyk pudagynda polat möhüm materialdyr. Onuň ýokary kuwwaty we ýük göterijilik ukyby gök binalaryň we uly söwda binalarynyň çarçuwalaryny gurmak üçin zerurdyr. Polat şöhleler we sütünler beýik we açyk meýilnamaly gurluşlary gurmaga mümkinçilik berýän köp mukdarda agramy goldap biler. Köprüler polata-da köp bil baglaýarlar. Asma köprüler, uzynlygy bilen polat simleri we trubkalary ýük paýlamak üçin ulanýar. Munuň tersine, alýumin köplenç has estetiki we ýeňil goşundylar üçin ulanylýar. Alýumin penjireler we gapylar häzirki zaman görnüşi, energiýa tygşytlylygy we poslama garşylygy sebäpli meşhurdyr. Alýumin perde diwarlary binalara ýumşak we döwrebap görnüş berip biler, şol bir wagtyň özünde ýeňil bolsa, binanyň gurluşyna ýüküni azaldyp biler.
Awtoulag pudagy
Polat köpden bäri awtoulag pudagynda agalyk ediji material bolup gelýär. Howpsuzlygy üçin möhüm bolan ýokary güýji sebäpli şasside, beden çarçuwalarynda we köp mehaniki komponentlerde ulanylýar. Şeýle-de bolsa, pudak ýangyç tygşytlaýan ulaglara tarap barýarka, alýumin has giňden ulanylýar. Alýumin hereketlendirijiniň bloklarynda ulanylýar, bu hereketlendirijiniň agramyny azaldýar we öz gezeginde ýangyç tygşytlylygyny ýokarlandyrýar. Howpsuzlygy pida etmezden ulagyň umumy agramyny azaltmak üçin beden panellerinde has köp ulanylýar, sebäbi häzirki zaman alýumin erginleri zerur güýç berip biler.
Aerokosmos meýdançasy
Polat köpden bäri awtoulag pudagynda agalyk ediji material bolup gelýär. Howpsuzlygy üçin möhüm bolan ýokary güýji sebäpli şasside, beden çarçuwalarynda we köp mehaniki komponentlerde ulanylýar. Şeýle-de bolsa, pudak ýangyç tygşytlaýan ulaglara tarap barýarka, alýumin has giňden ulanylýar. Alýumin hereketlendirijiniň bloklarynda ulanylýar, bu hereketlendirijiniň agramyny azaldýar we öz gezeginde ýangyç tygşytlylygyny ýokarlandyrýar. Howpsuzlygy pida etmezden ulagyň umumy agramyny azaltmak üçin beden panellerinde has köp ulanylýar, sebäbi häzirki zaman alýumin erginleri zerur güýç berip biler.
Gündelik ulanylýan önümler meýdany
Gündelik durmuşymyzda polat we alýumin önümlerine köplenç duş gelýäris. Polat köplenç aşhana pyçaklarynda ulanylýar, bu ýerde gatylygy we gyrasy saklaýyş aýratynlyklary ýokary baha berilýär. Metal oturgyçlar we stollar ýaly polatdan ýasalan mebeller hem berk, hem moda bolup biler. Beýleki tarapdan, alýumin çalt we deň derejede gyzýan ýeňil aşhana önümleri ýaly zatlarda tapylyp bilner. Noutbuklar we planşetler ýaly elektron enjamlarda köplenç ýumşak görnüşi, ýeňil dizaýny we ýylylygyň ýaýramagy sebäpli alýumin gaplary bolýar.
Dogry saýlamak
Öndürijilik talaplaryna laýyklykda saýlamak
Loadük göteriji gurluş üçin ýokary güýçli we berkligi bolan material gerek bolsa, polat iň gowusydyr. Mysal üçin, agyr tehnikalaryň saklanjak uly senagat ammarynda polat şöhleleri zerur goldaw berip biler. Şeýle-de bolsa, göçme elektron enjamda ýa-da ýaryş awtoulagynda agramy azaltmak iň möhüm mesele bolsa, alýuminiň pes dykyzlygy ony has amatly saýlamaga öwürýär. Geçirijilik barada aýdylanda, elektrik ýa-da termiki programmanyň üstünde işleýän bolsaňyz, alýumin ilkinji üns bermeli.
Çykdajy býudjetine görä saýlamak
Çäklendirilen býudjetli taslamalar üçin polat has tygşytly bolup biler, esasanam çig malyň arzan bahasyny we ýönekeý şekiller üçin gaýtadan işlemek çykdajylarynyň has pesdigini göz öňünde tutup. Şeýle-de bolsa, has ýokary çykdajy edip bilýän bolsaňyz we tehniki hyzmat we öndürijilik taýdan uzak möhletleýin tygşytlylyk gözleýän bolsaňyz, alýumin peýdaly maýa goýum bolup biler. Mysal üçin, poslamagyň esasy aladasy bolan kenarýaka sebitinde alýumin gurluşy başda has köp çykdajy edip biler, ýöne ýokary poslama garşylygy sebäpli uzak möhletde pul tygşytlap biler.
Programma ssenarilerine görä saýlamak
Açyk programmalarda, esasanam agyr şertlerde, alýuminiň poslama garşylygy oňa artykmaçlyk berýär. Mysal üçin, alýuminden ýasalan açyk belgiler ýa-da ýeňil polýuslar poslamazdan has uzak dowam eder. Polat guýulýan zawodda ýa-da elektrik stansiýasy ýaly ýokary temperaturaly senagat şertlerinde poladyň ýokary temperatura çydamlylygy ony ileri tutulýan material edýär.
Sözümiň ahyrynda, polatdan ýa-da alýuminden has gowudygy baradaky köne soraga uniwersal jogap ýok. Iki materialyň hem özboluşly aýratynlyklary, artykmaçlyklary we kemçilikleri bar. Taslamaňyzyň aýratyn talaplaryny üns bilen gözden geçirip, öndürijiligi, bahasy ýa-da amaly aýratyn faktorlar bolsun, habarly karar berip bilersiňiz. Polat bilen alýuminiý saýlamakda başdan geçirenleriňiz hakda eşitmek isleýäris. Aşakdaky teswirlerde pikirleriňizi paýlaşmagyňyzy haýyş edýäris!
Iş wagty: 17-2025-nji fewral
